نشست ماهیّت وویژگی های اساسی مدیریت از منظراسلام «خطوط اصلی تشابه وتمایز با برخی نظریه های مطرح در علم مدیریت» از سلسله نشست های انجمن مدیریت اسلامی با هدف ارتقای دانش مدیریت در تاریخ 94/11/5 در محل سالن کنفرانس انجمن های علمی حوزه برگزارشد.
بعد از تلاوت قرآن ، دبیر علمی نشست حجت الاسلام والمسلمین دکتر علی دهقان ضمن خوش آمد گویی به اساتید وپژوهشگران مدیریت اسلامی شروع جلسه را اعلام کردند.
حجت الاسلام والمسلمین دکتر علی اکبر بخشی استاد حوزه ودانشگاه سخنان خودرا در چند محور تبیین نمودند:
1: هدف جلسه :
الف: نشان دادن برخی نقاط چالش خیز وکلیدی مورد بحث بین طرف داران مدیریت اسلامی
ب: لزوم توجه به نقش مفاهیم در نظریه پردازی ومباحثات ومناظره های علمی وفرق قائل شدن بین سخن گفتن با زبان مشترک واصظلاحات متداول در دانش مدیریت با علم عاریه ای.
به طور کلی ما می توانیم اصطلاحات مدیریت را در فضای مدیریت اسلامی بکار بریم .
ج: تبیین تفاوت دیدگاه مورد نظر ما با دیدگاه متداول دربارۀ قلمرو معنایی ومصداقی سازمان در دانش غربی به سازمان ، مدیریت ومدیر به معنای خاص نگریسته می شوداما در نگرش اسلامی این مفاهیم متأثر از مفهوم توحید ووحدت در همۀ ابعاد آن می باشد.
2. پیکرۀ اصلی بحث :
الف: وجوه تمایز بین مدیریت اسلامی وغیر اسلامی: برخی ازاین وجوه مورد نظر سخنران عبارتنداز :
ا. در رویکرد اصلی: رویکرد مدیریت غربیۀ غیر دینی ومبتنی بر فرضیۀ جدایی دین از سیاست است در حالی که رویکرد مدیریت اسلامی دینی ومبتنی بر نظریۀ وحدت دیانت با سایر عرصه های حیات اجتماعی است.
2.از نظر فضای بحث: در مدیریت غربی صبغۀ کاربردی بر فضای مباحث حاکم است وبه مباحث نظری بالاصاله توجه نمی شود ولی در مدیریت اسلامی در عین تصریح به کاربردی بودن آن به مبانی ومباحث تئوریک مدیریت اهتمام وجود دارد.
3. سهولت وصعوبت : شناخت وتحقق مدیریت غربی از این جهت که حدو مرزهای دینی، ارزشی ومکتبی راندارد ساده تر است، مدیریت اسلامی که از عمق وصعوبت شناختی برخوردار است درک آن مشکل تر است.
4. تفاوت نگرش در مدیریت اسلام وغربی .
5. تفاوت اهداف.
6. محور ومدار مدیریت در مدیریت غربی روبناها و زیر بناها کاملاًانسان مدارانه است اما در مدیریت اسلامی زیربناها از اصول ومبانی ثابت از وحی اخذ می شود.
7. نوع شناخت از موضوع مدیریت : در مدیریت رایج به شناخت همه جانبۀ انسان توجه ندارداما در مدیریت اسلامی بر شناخت همه جانبۀ انسان وابعاد مادّی و روحی نیازهای انسان اهتمام دارد.
8. نسبت به دنیا وآخرت:
9. نسبت به منابع : مدیریت غربی متکی به منابع نشأت گرفته از اندیشه وتجربۀ بشری استاما مدیریت اسلامی از منابع غنی قرآن وسنّت وسیرۀ معصومان کمک می گیرد.
10. ازنظر الگوها: مدیریت غربی با تکیه بر دیدگاه اومانیستی با مدیریت الهی والگوهای مکتبی بیگانه است.
دریک جمع بندی تفاوت بین مدیریت اسلامی با مدیریت رایج در نظام ارزشی حاکم بر مدیریت می باشد.
عضو انجمن مدیریت اسلامی یکی از مباحث مهم در مدیریت اسلامی را بحث روشی دانستندبه این بیان که روش تحقیق در مدیریت اسلامی در عین واقع نگری برای مباحث نظری به عنوان زیر بنا ارزش اصالی قائل است وبویژه در فلسفه ومبانی مدیریت به روش نقلی وحیاتی واجتهادی به شیوۀ خاص تکیه می کند ودر عین حالهم در مباحث نظری وکاربردی از تجربه وعقل واستدلال وکشف وشهود نیز بهره می جوید ودر چارچوب نگرشی توحیدی به آن ها اعتبار می بخشدواز نظر روش مطالعه حالت قیاسی داردبه طور خلاصه روش تحقیق در مدیریت اسلامی تلفیقی از روش قیاسی واستقرایی است.
ب: اجزای اصلی مدیریت اسلامی:
در ادامۀ نشست، آقای دکتر بخشی اجزای اصلی مدیریت اسلامی رابه سه دستۀ مبانی ، اصول والگوها تشریح نمودند به این که بین مبانی، اصول والگوهای آن تعامل دوسویه برقرار است وبرهم تأثیر وتأثر دارد.مبانی اصول را شکل می دهند.رابطۀ بین الگو ومبانی دو طرفه است اما تأثیر اصالی از آن الگو می باشد.
در مراحل پایانی نشست، ازسوی حاضرین سئوالات ومباحثی مطرح شد که عبارتنداز:
-
جایگاه نظام سازی درمطالعات اسلامی را چگونه می بینید؟
-
برخی از مسائل مطرح شده به عنوان تمایز بین مدیریت اسلامی ورایج جای تأمل دارد.
-
این که بگوییم در مدیریت رایج انسان بریده از آخرت است، در حال حاضر چنین نیست وجای تأمل دارد.
-
این که در مدیریت رایج بگوییم الگوها صرفاًاز تجارب بشری بدست می آید مخدوش است.
-
برخی ازتشابه وتمایزها بین مدیریت اسلامی ومدیریت رایج جای بحث فراوان داردکه مستلزم بحث در موقعیت های دیگر است.
-
چه نسبتی بین مدیریت اسلامی ومدیریت رایج وجود دارد؟ آیا نسبت بین آنها تباین یا عام وخاص یا من وجهٍ است؟ به هر صورت باید نسبت بین این دو حوزه دانش روشن شود.
-
چگونه الگوها بر مبانی ومسائل مدیریت اسلامی تأثیر می گذارد.
در پایان نشست آقای دکتر علی اکبر بخشی به جمع بندی مباحث مطرح شده پرداختند وخاطر نشان کردند که برای پاسخ به این سئوال ها ونقدهای وارده باید وقت بیشتری در اختیار داشته باشیم.
تنظیم کنندۀ خبر : علی عسکری وزیری