میزگرد علمی تخصصی انجمن‌های علمی حوزه، چالش‌ها، چشم‌اندازها و راهبردها با حضور آقایان حجةالاسلام دکترعلی‌اکبر بخشی، دکترعبدالله توکلی، حجت الاسلام مجتبی درودی، حجت الاسلام عبد الرسول هاجری و با حضور اعضای انجمن مدیریت اسلامی در تاریخ 2/11/1396 در سالن کنفرانس‌های انجمن‌های علمی حوزه علمیه قم برگزار شد.
در ابتدای جلسه دبیر علمی میزگرد، حجت الاسلام آقای مجتبی درودی، ضمن خیرمقدم به شرکت‌کنندگان و تبریک ایام میلاد حضرت زینب (س)، با اشاره به این مطلب که این جلسه اولین جلسه از سلسله نشست‌ها و جلسات دور هفتم انجمن مدیریت اسلامی است، افزودند: هدف این میزگرد کمک به ارتقای سطح فعالیت انجمن‌ها و گام برداشتن به سمت شکوفایی آن‌ها می‌باشد. در ادامه ایشان از اعضای میزگرد درخواست نمودند تا مباحث و دیدگاه‌های خود را در ارتباط با عنوان مدنظر به مدت 15 دقیقه ارائه نمایند.
آقای دکتر علی‌اکبر بخشی
ایشان در تبیین مسئله چنین گفتند:
انجمن‌های علمی حوزه به‌عنوان یک تشکیلات بین نهادی با طیف وسیعی از نهادهای علمی و فرهنگی درون حوزوی و برون حوزوی و حوزه وسیعی از علوم مرتبط بوده و منشأ تأثیر و تأثرات فراوانی می‌باشد. انجمن‌های علمی باید به دنبال طرح و برنامه راهبردی باشند تا بتوانند به تحول و پیشرفت در عرصه خرد و کلان دست یابند.
در ادامه افزودند:
توجه و تمرکز بر مفاهیم مدیریت استراتژیک، مدیریت تحول، مدیریت بحران، مدیریت ارتباطات و انگیزش، ضمن بازتعریف آن‌ها نسبت به پدیده‌های پیچیده و رو به تکامل انقلاب اسلامی، حوزه علمیه و در کنار آن انجمن‌های علمی حوزه امری لازم و ضروری است.
آقای دکتر بخشی در ادامه راهبردهای انجمن‌های علمی حوزه را تعریف و چند پیشنهاد برای تحقق این راهبردها بیان کردند. ازنظر ایشان راهبردهای انجمن‌های علمی حوزه عبارت است از:
برنامه جامع واحد و یکپارچه‌ای که اهداف، سیاست‌ها، روش‌ها و زنجیره‌های عملیاتی انجمن‌ها را در قالب یک کل به‌هم‌پیوسته در ارتباط با ارکان اساسی حوزه علمیه ازجمله شورای عالی، مرکز مدیریت و معاونت پژوهش با یکدیگر ترکیب و تلفیق می‌کند.
راهبردهای پیشنهادی ازنظر دکتر بخشی عبارت‌اند از:
o مطالعه برای تهیه و تدوین تعریف دقیق و همه‌جانبه از ماهیت، ابعاد و عناصر تشکیل‌دهنده انجمن‌های علمی.
o تبیین جایگاه و نقش انجمن‌های علمی با ترسیم کلی نمودار.
o مصوب نمودن نمودارها توسط مراجع ذی‌صلاح و تعریف‌شده.
o تهیه و تدوین طرح و برنامه تفصیلی با ترسیم کامل نظام تشکیلات و سازمان انجمن‌ها.
o تبیین تفصیلی اهداف دبیرخانه و انجمن‌ها و واحدهای وابسته.
o تبیین و ارائه شرح وظایف باملاحظه دقیق حیطه‌های تداخل و تمایز.
o عملیاتی کردن طرح و برنامه یادشده با پی گیری اهداف از طریق انجام وظایف.
آقای دکتر عبدالله توکلی
ایشان به‌عنوان مقدمه خاطرنشان کردند که هرچند موضوع چالش‌های انجمن‌های علمی حوزه علمیه قم، یک امر بدیهی است ولی هنگامی‌که می‌خواهیم به این بحث ازنقطه‌نظر علمی ورود کنیم، باید ابعاد چالش‌ها را شناسایی نماییم.
آقای دکتر توکلی برای بررسی چالش‌ها الگوی سه‌شاخگی مرحوم میرزایی اهرنجانی را پیشنهاد دادند به این بیان که چالش‌ها در سه‌شاخه زمینه، ساختار و رفتار قابل‌بررسی می‌باشند.
ازنظر ایشان:
چالش‌های زمینه‌ای شامل شرایط و عوامل محیطی است که محیط انجمن‌ها را احاطه کرده است. انجمن‌ها در یک محیط علمی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی خاص فعالیت می‌کنند. سؤال اساسی این است که تا چه حد زیرساخت‌های انجمن‌های علمی حوزه‌ها مهیا است تا بتوان در چنین محیطی به فعالیت پرداخت؟ نکته دیگر این‌که مخاطب انجمن‌ها چه کسانی هستند؟
چالش‌های ساختاری دربرگیرنده بحث‌هایی از قبیل استقلال، عدم استقلال مالی، نوع ارتباط با مراکز علمی، اجزاء کمیته‌ها، قالب قطب‌های علمی و اعضای آن، خرده نظام‌ها، نظام ارزیابی عملکرد انجمن‌ها می‌باشد.
چالش‌های رفتاری شامل روابط انسانی در انجمن‌ها می‌باشد، در حقیقت بخش زنده انجمن تلقی می‌شود، بحث انگیزه اعضاء و نحوه عضوگیری، فعلیت اعضاء، شرایط هیئت‌مدیره و در تراز مرزهای دانش قرار گرفتن آن‌ها به‌عنوان دیگر چالش‌های رفتاری مهم می‌باشند.
حجت الاسلام عبد الرسول هاجری
ایشان در ابتدای سخن ضمن تقدیر و تشکر از انجمن مدیریت اسلامی به خاطر ورود به این موضوع، خاطرنشان کردند که در حوزه‌های دانشگاهی باید متفکر بود تا مقلد و نباید دچار خود بیگانگی علمی و معرفتی شد. در حوزه‌های علمی نیز باید اعتمادبه‌نفس را ارتقا بخشید. نباید انجمن‌های علمی درگیر کمیت شوند و نباید کیفیت را فدای کمیت نمایند که این امر باعث محدود شدن آزادی انجمن‌ها در نظریه‌پردازی و نقد دیدگاه‌های مختلف خواهد شد.
انجمن‌ها باید بحث گفتمان سازی را جدی بگیرند. مسئله قطب‌های علمی بسیار مهم است و باید انجمن‌ها به این‌طرف سوق داده شوند. نکته دیگر ایجاد حلقه‌های تخصصی علمی است. به‌عنوان نمونه ایجاد حلقه‌های تخصصی درس خارج مدیریت باید مدنظر اعضا قرار گیرد.
در ادامه دبیر انجمن‌های علمی حوزه علمیه قم، در تشریح جایگاه راهبردی انجمن‌ها، به مهم بودن و اساسی بودن این جایگاه اشاره کرد و افزود با توجه به سه محور ذیل می‌توان جایگاه دقیق انجمن‌ها را معین کرد:
اولاً: انجمن‌ها تکیه‌گاه نظام برای طراحی الگوهای عملیاتی در بخش‌های مختلف می‌باشند و وجوب این انجمن‌ها از این منظر یک وجوب کفایی است.
ثانیاً: انجمن‌ها قادرند شکاف بین دو قشر حوزوی و دانشگاهی را در باب دین و علم پر نمایند.
ثالثاً: توجه به شرایط فعلی نظام و فتنه‌ها، حضور انجمن‌های علمی و ورود به مباحث چالشی نظام را مضاعف می‌سازد و باید این حضور از مقوله جهادی و آتش به اختیار باشد.
در پایان شرکت‌کنندگان در جلسه به ارائه دیدگاه‌ها و نقدهای خود نسبت به‌عنوان میزگرد پرداختند برخی از این دیدگاه‌ها عبارت‌اند از:
- در نگاه اعضاء فعالیت در انجمن نباید به‌عنوان کار درجه چهارم و یا پنجم مطرح باشد.
- در تبیین رسالت و اهداف انجمن‌ها باید شفافیت وجود داشته باشد؛
- آزادی انجمن‌ها و امنیت آن‌ها باید جدی گرفته شود؛
- خودسانسوری و مصلحت‌اندیشی‌ها نباید در انجمن جایی داشته باشد؛
- استقلال مالی و اقتصادی انجمن‌ها باید در اولویت دبیرخانه انجمن‌ها باشد؛
- نگاه کمیت گرایانه و کسب امتیاز باید تغییر کند و جای خود را به کیفیت گرایی بدهد.