چکیده  

همه مکاتب الهي و ازجمله اسلام، يکي از اهداف و آرمان‌هاي اساسي خود را تحقق عدالت اجتماعي قرار داده‌اند؛ از همين رو، تلاش براي تأمين و استقرار عدالت اجتماعي، يکي از مهم‌ترین وظايف و مسئوليت‌هاي حکومت اسلامي است. از سوي ديگر، يکي از مهم‌ترین وجوه و ابعاد عدالت اجتماعي، عدالت اقتصادي است. بنابراين دولت اسلامي وظيفه دارد، مساعي مختلفي را براي تحقق عدالت اقتصادي در جامعه به کار گيرد. بر اين اساس، جمهوري اسلامي ايران نيز به عنوان نظامي که ادعاي اسلامي بودن دارد، همان‌گونه که بنیان‌گذار آن حضرت امام خميني - رحمه‌الله و مقام معظم رهبري اعلام کرده‌اند، يکي از اهداف مهم خود را تحقق عدالت اجتماعي و اقتصادي قرار داده و براي رسيدن به آن تلاش می‌کند. براي تحقق عدالت اقتصادي، يکي از شرايط پايه‌اي و اساسي، اين است که خط مشي‌هاي اصلي و کلان اين حرکت به درستي ترسيم و تدوين گردد، تا با تکيه بر آن‌ها مطمئن شويم مسير کلي و کلان نظام اقتصادي به درستي ریل‌گذاری شده و واقعاً در مسير تحقق عدالت حرکت مي‌کند. از ديگر سو، به اعتقاد ما، تعاليم عالي اسلام، که توسط خداي متعال براي هدايت و سعادت جامعه بشري تدوين و ابلاغ شده است، به گونه‌اي طراحي گرديده که اگر پياده و اجرا گردد، حتماً يکي از ثمرات مهم آن، تحقق عدالت اجتماعي و اقتصادي خواهد بود. اگر عدالت را به اعطاي حق به صاحب آن تعريف کنيم، معناي اين سخن آن است که در تعاليم عالي اسلام يک سري خط مشي‌هاي کلان و کلي ترسيم گرديده که اگر نظام اسلامي، حرکت اقتصادي خود را بر اساس آ‌ن‌ها طراحي و تنظيم نمايد، مي‌توان اميدوار بود عدالت اقتصادي تحقق‌یافته و افراد بتوانند به حقوق اقتصادي خود دست پيدا کنند. با توجه به اين نکته، اين پژوهش تلاش کرده با تکيه بر روش اجتهادي که در حوزه‌هاي علميه مرسوم است، در حدي که ظرفيت و محدوديت‌هاي خاص يک پایان‌نامه اجازه و امکان مي‌دهد، برخي از اين خط مشي‌هاي کلان و کلي را استخراج و مستندات آن‌ها را از معارف اسلامي بيان نمايد.